Kaynak gösterilmeden siteden alıntı yapılamaz.
|
|
|
|
|
KULYANAR - Oğuzname ve Gezlevi'de Bu gün Kullanılan Atasözleri
|
|
Oğuzname veya Kitab-ı Mehmedali XVI.Yüzyılda yazılmış bir Türk atasözleri kitabıdır.Yani;400 -450 sene önce...
Kitabın aslı Petersburg (Leningrad) şehri müzesindedir.(Rusya Petersburg Devlet Üni.Şarkiyat Fak.El Yazmaları Bölümü.No.121/58 da Emsal-i Türki ismiyle kayıtlıdır.)İçinde 1863 atasözü vardır. Bir kısmı müstehcen bulunduğu veya okunamadığı için kitabı bu günün dünyasına tanıtan Azeri Samed Alizade tarafından nokta nokta olarak geçilmiştir.
Bu kitap Türkiye'de Prof Dr.Ali Haydar Bayat tarafından 1992 yılında Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı yayını olarak İstanbulda bastırılmıştır.
Kitabı baştan sona okuyunca çoğu atasözlerinin hem de aynen köyüm Gezlevi'de yaşadığını gördüm.Bu bilgileri paylaşmak mutluluğunu zahmetli de olsa yaşamaktan vazgeçemedim.
Oğuzname'de Bulunan ve Gezlevi'de Yaşayan Atasözleri
A
1.Aç tavuk kendini tahıl ambarında görür.
2.Aç gatıg istemez.
3.Açık ağız aç galmaz.
4.Açlıgdan ölmüş kimse yok.
5.Adamın eti yinmez derisi giyilmez.
6.Ag goyunu görenler içi dolu yağ sanır.
7.Alçag eşek golay yükledilir.
8.Allah'ın öldürmediğini kimse öldüremez.
9.Allah sağ gözü sol göze muhtaç eylemesin.
10.Alma sarıyı satma garıyı (gara),malından olursa ne çare
11.Anasını bak gızını al kinarına bak bezini al.
12.At binenin gılıç kuşananın
13.At yerine eşek bağlama.
14.Atdan düşen ölmez eşşekden düşen ölür.
15.Az sadaka çok bela savar.
16.Azıcık aşım gavgasız başım.
B.
1.Bal demeyle ağız datlanmaz.
2.Bal dutan barmağını yalar.
3.Yengilen güleşe doymaz.
4.Başa yazılan gelir.
5.Bay gaftan bulsa gutlu olsun,yoğsul gaftan geyse nerden buldun derler.
6.Bayguş viraneleri sever.
7.Besle gargayı oysun gözünü.
8.Bir ağaçtan oklukda çıkar,boklukda.
9.Bir ata dokuz oğul besler,dekuz oğul bir babayı besleyemez.
10.Bir kişinin adı çıkacağına canı çıksın.
11.Bir daş ile iki guş.
12.Bir yimen diyenden bir oturman diyenden gork.
13.Bire yiten ikiye de yiter.
14.Başkaınınyumruğunu yimeyen,kendi yumruğunu bozdoğan sanır.
15.Borç başdan aşınca yinen gaz ile tavuk olur.
16.Borçsuz yoksul beyden yeğdir.
17.Böyük başın derdi böyük olur.
18.Bulupda bungama.
19.Bung deminde gaçmagda erliktir.
20.Can bostanda bitmez.
21.
C-Ç
1.Çıkmadık canda umut vardır.
2.Çog gezen çog bilri.
3.Çok gülen çok ağlar.
4.Çok sevdiğine çok varma.
5.Çok yemek hayvan sıfatıdır.
6. Çölmek çölmeğe götün gara der. (tencere....)
7.Çürük baklanın kör alıcısı olur.
D.
1.Deveye diken.....
2.Dilin kemiği yok.
3.Dost başa düşman ayağa bakar.
4.Dost ile ye iç alış veriş yapma.
5.Dostun yoğusa düşmanın da mı yok.
6.Döğülmek eşeğe yaraşır.
7.Dövlet değil mi garıya,yiğit yanında yörüye.
8.
E.
1.Ecele şeytandandır.
2.Eğri otur doğru söyle.
3.El elden üstündür.
4.El eli yur,iki el yüzü yur.
5.El ayıbını sana söyleyen seninkini de ele söyler.
6.El ile gelen düğün bayram.
7.Ele uyan avradını boşar.
8.Elin ağzında mercimek ıslanmaz.
9.Elin aşda gözün işde olsun.
10.Elin dilini kimse dutamaz.
11.Emanete binen tez iner.
12.Eme seme inanma,emsiz semsiz galma.
13.Er başından bung gider,dağ başından duman gider.
14.Er gara at doru gerek.
15.Ergenin gazancını iç yakasını bit yer.
16.Eski düşman dost,eski dost düşman olmaz..
17.Eşeğe atlas çul vursan gene eşektir.
18.Eşeğine gücü yetmeyen semerini döğer.
19.Eşşeğe semeri yük olmaz.
20.Ev alma gongşu al.
21.Evdaki hesap bazara uymazç
22.Evlenen bir kere oh,ölünceyedek ah der.
23.Eyilik de gendinge,kötülük de.
24.Eyilik ettiğinin şerrinden gork.
25.Eyilik et denize at balık bilmezse Halık bilir.
26.Eyiliğe eyilik olsaydı öküze bıçak vurulmazdı.
F
1.
G.
Gaşşıg ile ş verip sapıyla gözün çıkarma.
2.Gasnaksız elek olmaz.
3.Gazlıdan tavuk sakınma.
4.Galbırda su durmaz.
5.gelecek gelir çarü naçar
Gerek gönlünü gen dut gerek dar.
6.Genç alan aldanmaz.
7.Garibin kimsesi yok Allahı var.
8.Gaza gelince göz bağlanır.
9.Grağı onuniçin yağar ki eli ayağı üşüde.
10.Gış gış gerek yaz yaz gerek.
11.Gızım kimi severse güyeğim odur.
12.Gıssadan hisse al.
13.Gomadığın yerden götürme.
14.Gonuk gonuğu sevmez,ev sahabı ikisini de sevmez.
15.Gonuğun eblehi ev sahabını ağırlar.
16.Gongşun kimisi gardaşıng odur.
17.Gongşuyu gongşudan sorallar.
18.Gonuk umduğunu değil bişeni yir.
19.Gorkak bezirgan kar etmez.
20.Gorkunung ecele faydası yokdur.
21.Goyun hoplayınca geçi hey hey götün açıldı demiş.
22.Gök gürlemeden yağmır yağmaz.
23.Göğe direk yok.
24.Gökten ne yağdı da yer gabul etmedi.
25.Göl yerinde su eğsik olmaz.
26.Gördün ki zaman sana uymadı sen zamana uy.
27.Görmekle doymak olmaz.
28.Göz görmeyince gönül gatlanır.
29.Gözü ancak toprak doyurur.
30.Glavuzu garga olanın burnu boktan çıkmaz.
31.Gurd eniği gurd olur.
32.Gurda "boynun neden galıng" dimişler,"işimi gendim görürüm" dimiş.
33.Guru gatında yaş da yanar.
34.Gül dikensiz olmaz.
35.
H.
1.Haram yiyici ongmaz.
2.Habarı çocukdan al.
3.Hamam giden derler.
4.Hayır dile dostuna hayır gelsin başına.
5.Hayvanıng alası dışında insanıng alası içinde.
6.Hayvannar koklaşarak,insanlar gonuşarak.
7
ı-i
1.İki garpız bir goltuğa sığmaz.
2.İki gönül bir olunca samanlık seyran olur.
3.İmam cemaatin gahrini çekmeli.
4.İnek nerde yüğrülürse yüğrülsün tek evde buzalasın.
5.İnsaf din yarısıdır.
6.İtin ağzını kemik dutar.
7.İt sahabına ürmez.
8.İt ite,itde guyruğuna buyurur.
9.
K
1.Kıç ıslanmayınca balık dutulmaz.
2.Keçi suyu beğiri beğiri geçer.
3.Kedi ete erişemezse murdar der.
4.Kendi düşen ağlamaz.
5.Kesemediğin eli öp başına go.
6.Keser kendi sapını yonmaz.
7.Kimse kimsenin nasibini yemez.
8.Kölgesinde yatacağın ağacı budama.
9.Könül (gönül) kimi severse gözel odur.
10.
L
1.Latife az gerek
M
.Müzevür and içmekten gorkmaz.
N
1.Nakese el açmaktan aç galmak eyidir.
2.Ne çiğ yi ne garnıng ağrısın.
3.Ne yavuz ol asıl,ne yavaş ol basıl.
4.Nasibinde ne var ise gaşşığında çıkar gelir.
5.
0.
1.Oğlan (çocuk) ağlamayınca meme virmezler
2.Oğlanı (çocuk) işe gönder ardından sen de git.
3.Oğurlayın (gizlice) yüğrülen eşgere buzalar
4.Ortaklık öküzden acemi tosoun yeğdir.
5.Orucun onu galınca adamın gönü galır.
6.Osurgan göte çavdar ekmeği mahanadır.
7.Oynayamayan gız yerim dar dir.
8.Oynaşına inanan avrat ersiz galır.
Ö
1.Ölme eşşeğim ölme,baharda yonca var.
2.Övretin (avrat) saçı uzun aglı gısadır.
3.Öyke ile galkan zararla oturur.
4.
P
1.
R.
1.
S
1.Sakındığın göze çöp batar.
2.Sağır sığırdır.
3.Sağlık sayrılık bizim içindir.
4.Sana söylerim gızım gelinim sen işt.
5.Sayrı halin sağ bilmez.
6.Sabırla gorug halva olur.
7.sen senden pay biç.
8.Senden uluya gız ver,senden alçağdan gız al.
9.Serçeden gorkan darı ekmez.
10.Sev seni seven. iki dişli garysa,sevme seni sevmeyeni gövden inen huriyse.
11.Son pimannık fayda itmez.
!2. Sora sora Kabeye varılır.
13.Söylemek gümüş ise söylememek altındır.
14.Söz sözü açar
15.Söz toprak gibidir,eşdikçe ürer.
16.Söz böyüğün su güçcüğün.
17 Su bulanmadan durulmaz.
18.Suç ölenindir.
19.Sofu sarımsak yimez bulsa sapını gomaz.
20.Süd dadını tana bilir.
21.
Ş.
1.Şeker dadını yiyen bilir.
2.Şeriatın kestiği barnak acımaz.
3.
T
1.Tadanmış (dadıkmış) gudurmuştan beterdir.
2.Tağ (dağ ) ne kadar yüce olsa yol üstünden aşar
3.Tanayı gövelek dutsa öküzü döğmek gerek.
4.Taş gopduğu yerde ağır olur.
5.Tatlı yi datlı söyle
6.T(D)avul ünü uzakdan hoştur.
7.Tek ayranın (bekmezin) olsun sinek bağdatdan gelir gonar.
8.Tok ağırlamak güç olur.
9.Toğmadık oğlana ad goma
10.Toğru (Doğru)söyleyeni dokuz yerden koğmuşlar.
11.Tonguzdan (donguzdan) bir kıl çekmek eyidir
12.Tul (dul) avrata kurbağa da kerkinir.
13.Tuz ekmek hatırı bilmezden it yeğdir.
14.
Bu gün Gezlevide söylenmese de Türk hakkında oğuzların şu ata sözleri dikkatimi çekti.
Türk şerlinin guludur
Türk ucuz bulduğunu mundar sanır
Türke yüz verme cihanı yıkar
Türk danişmendine tebrik ogı desen buçuk kile balgam gusar.
Türkün uşta turur dediğü bir.
U.
1.Ucuz veren tez satar
2.Uç gidince orta uç olur.
3.Udsuz ev gudsuz ev
4.Uslu düşünürken deli oğlun everir.
5.Utananın oğlu gızı olmaz.
6.Uyur ilanın guyruğuna basma
7.Uzunyaşın ucu ölümdür.
Ü
1.Ülker düşse gış olur.
2.Üzüm üzüme bakarak gararır.
V.
1.Vardığın yerdekiler garağuysa (?) sen de bir gözünü gıpa go.
2.Veresiye aldım yabanda buldum sandım
Sahibi parasını isteyince canalıcı sandım.
3.Vatan sevmek imandandır.
4.Ya tek dur ya pek dur
5.Yad varagele biliş olur,biliş varmaya varmaya yad olur.
6.Yağmırdan gaçıp doluya uğrama
7.Yağmırlıca yazın olsun dumanlıca gışıng olsun.
8.Yahşi (güzel) söz ile ilan inden (deliğinden)çıkar.
9.Yalınız daş duvar olmaz.
10.Yalnızlık Allaha mahsustur.
11.Yanlış Bağdattan döner
12.Yapmak güçdür yıkmak golay.
13. Yavuz baş sahabına donguz güttürür.
14.Yavuz it ne kendi yer ne yedirir.
15.Yemişini yi ağacını sorma.
16.Yengilen oyuna doymaz.
17.Yerin gulağı vardır.
18.Yiyen bilmezse doğrayan bilir.
19.İlanın sevmediği yarpızdır.O da deliğinin gapısında biter.
20.Yiğidim sağ olsun bulunmayan gız olsun.
21.Yıl yıldan gutludur.
22.Yoğurda ilk sunma suyu sendan yana gelir.
23.Yoğurdum ekşidir diyen yok.
24.Yoksul çıra satacak,ay akşamdan doğar.
25.Yolcu yolunda gerek.
26.Yorgun döşek istemez aç gatık istemez.
27.Yuvarlanan daşa yoğsun yapışmaz.
28.Yüzüne bak ondan süd um.
Z.
Aslında bu atasözü kitabını yaşlı ebe ve dedelerle okusak,daha hangi sözlerimiz var ortaya çıkıverir ama,ilerde o tür bir çalışma da yapmak dileğiyle....
Siz ilgili okuyucularda köyde kullanılan atasözlerinden gönderirseniz,onlarıda gönderici adıyla kaydeder ve yayımlarız.
9.
|
|
|
GAM YÜKLERİ İLE YÜKÜMÜZ TUTTUK
Aşık ÖMERden
Gam yükleri ile yükümüz tuttuk
Hicran katarının kervanıyız biz
Feleğin ağusun aşında bulduk
Mihnet tekkesinin mihmanıyız biz
Hakikat yolunu tutmuş gideriz
Kemlik edenlere iy'lik ederiz
Hazret-i Hüda'nın emrin tutarız
Rah-ı hakikatın rehvanıyız biz
Ey Ömer aşk ile irfan yoluyuz
Serv-i tubaların servi dalıyız
Bizi sevenlerin biz de kuluyuz
Sevmiyenin şah ü hakanıyız biz
Bağrıma Ekin Tohum
Bağrıma ekin tohum
Yeşersin sakin ruhum
Milyonlarca yıl ben de
Yemyeşildim mutluydum
Canlılar gezdi tende
Sevgiliydim kutluydum
Bana ekseniz tohum
Gülümser temiz ruhuım
Ağaçlıydım ev oldum
Dallarım kuşa yuva
Sincaplara üst yoldum
Şen şakraktı dağ ova
Hasretim verin tohum
Murada ersin ruhum
Sel götürmesin beni
Sular şarkı söylesin
Yel üfürmesin emi
Çiçeklerle söyleşin
Bir kazma ve bir tohum
Sabırsız bekler ruhum
11.Şubat 2008
Mevlüt Yanar
Erişilmez
Bir erişilmeze duyulan özlem
Ruhları ateşte tava getirir
Dünya avucunda hükümdar olur
Belki mevlasına çabuk yetirir
Mevlüt Yanar
HADİM ADININ KÖKENİ
Hadim adını Keykubad’ın valisi Kamerüddin Hadim Bey den almıştır. (Büyük Sultan Alaaddin Keykubad Hadim Ermenek üzerinden Silifke’ye ordu yürütüp bölgeyi Ermenilerden temizleyince Kamerüddin Hadim Lala yı yöreye yönetici yapmış, onun başarılı yönetimi bahsedilen yerlerin Hadimeli olarak adlandırılmasını sağlamıştır.
Konuyla ilgili makalem Hadimin sesi gazetesinde 1994 te yayımlanmıştı. Bu konuda ipucu bilgileri Prof Osman Turan ın “Selçuklular Zamanında Türkiye” adlı eserinde bulunmaktadır.) Selçuklu sonrası Hadim İli Karaman Beyliğinin vatanı olunca İklim-i Karamanın bir parçası olmuş ve önemini yitirmiştir. Ancak idari birim olarak Merkezi bazen Pillonda (Taşkent-Pirlerkondu-Philedelfia…), bazen Hadim olmak üzere varlığını sürdürmüştür. 18.Yüzyılda Ebu Said Muhammed Hadimi’nin ülke çapında bilim ve tasavvuf adamı olarak ünlenmesi Hadim’i de Osmanlı Ülkesinde hatırı sayılır konuma yükseltmiştir. Zaman zaman Karaman ilçesine bağlanan Hadim 1926 da Hakettiği ilçelik ünvanını tekrar kazanmıştır.
http://www.gezlevi.com/2014/01/hadim-adinin-kokeni-hadim-nedir-nedemek/ |
|