Alabula=Baştan savma (Bulaşıkları alabula yıkamışşın.)
|
Alaca=Çizgili pamuklu kumaş
|
Alalı bulalı= Rengarenk
|
Arıbeği:Kraliçe arı
|
|
Aş = Pilav,yemek
|
Ay = Dünyanın uydusu,senenin onikide biri,seslenme edatı (Ay cice,ay öğretmenim)
|
Bağır =Sine göğüs
|
Basdırma = Meşe yapraklarının karlı günlerde hayvanlara yedirilmesi için güzün kesilip dallarıyla üstüste yığılması (Basdırmayı götür git,geçilerine yedirirsin)
|
Basma = Biçilen otların kuruması için dikdötrgen şeklinde oluşturulan öbek (Ot yoğumuş canım,dörtceğiz basma oldu.),Pamuklu bir çeşit dokuma.(Gız getir bakalım ağayın aldığı basmayı.)
|
Bend = Suları arklara çevirmek için yapılan set
|
Bicik:Meme
|
Bişşek:Tulukta yoğurdu dövmeye yarayan ucunda delikli tekerleğe benzeyen kısmı bulunan uzunca sopa.
|
Böğet = "suları arklara çevirmek " " veya yüzmek için yapılan set ve arkasında toplanan su
|
Böğür = Yan karın boşluğu.(Böğrüme bir vurdu,öleceğim sandım.)
|
Bunar:(n harfi sağırdır) Çeşme
|
Bük (Büküntü):Viraj,kıvrım.
|
Curba:Üzüm küsbesi
Cıngıbat: Yüksek sesli rahatsız edici anlaşılmaz gürültü
Cırldamak: Cır cır konuşmakanlaşılmaz ve tekrarlı
|
Çaylak:Yaş ve genç meşelerden eylenen odun.
|
Çen çen çenilemek=Bir büyüğe karşı saygısızca alay edercesine karşılık vermek
|
Çiğin:Omuz
|
Çoka=Tarlaların taşının toplanıp yığıldığı taş çakıl öbeği
|
Çöğür:Kuşburnu çalısı
|
Dağar= Üzüm şırasının doldurulduğu büyük küp.
|
Dasdar = Baş örtüsü
|
Değirmi=Yuvarlak
|
Dekecik:Her yıl 9-10 kasım günleri teke katımı dolayısıyla akşamları kapı kapı dolaşılarak,bir sopaya dizilmiş çanları çalarak,maniler söyleyerek yiyecek toplama ve bunları yeme şenliği.(Bildiğim kadarıyla size dekeciği uzun uzun anlatacağım.)
|
Dıkı = Az
|
Dıkıcık = Azıcık
|
Dıkım = Az,lokma (Bir dıkım yemedi,çok hasta.)
|
Dışarı gitmek:Helaya gitmek anlamı da taşır.
|
Doma = Toprak damlı evlerde çelenlerin düşmemesi için kullanılan L şeklindeki ağaç dalı.
Doşangı: Biraz derli toplu
|
Duzlugara:Islatılmış nohudun ters çevrilmiş ekmek sacı üzerinde tulu olarak kavrulmasıyla elde edilen çerez.
|
Elikesik:Dalları kesilmiş sadece gövdesi kalmış ağaç.
|
Ellelem:(Arapçadaki Allhüağlem=Allah bilir deyiminden bozulmuş olabilir.) herhalde, galiba anlamlarında kullanılır.
|
Erekmeği = Sahur yemeği
|
Erekmeği:Sahur
|
Gabağaç:Meşe
Gandak; Kireçteşlı arazilerdeki derin uçurumlu çukurluklar
|
Garaman daşı;Ateşte ısıtılmış karartılmış taşla gece oynanan bir oyun.
|
Gavut:Kavrulmuş tahıllar ve nohutun öğütülmesiyle elde edilen bir kış yiyeceği.Genellikle pekmezle karıştırılarak yenilir.(Ağzında gavut mu basılı gonuşsana!)
|
Gayış atma:Düğen sürerken boyunduruk kayışını güçlü olan öküzden tarafa geçirme.Yükü başkasına atma.
|
Gedeve:Arklardan tarla ve bahçelere su ulaştırmak için açılan gedik
|
Gerpelit.Palamutları uzun ve tatlı olan pelit.Meşe çeşidi.
|
Gıllıbicik:Gezlevi efsanalerinde halkı ve bilhassa kadınları rahatsız eden iri,çirkin,kıllı,bicikleri sarkan,rahat yürümek için biciklerini omuzlarından arkaya atan yaratık.Dağ adamı.
Gırıl gırıl gırlanmak: Bir şeyi aramak için dairemsi hareketlerle dönüp durmak
|
Gilik: Çok ufak(Genellikle patetes için kullnılır)
Girebolu:Pirepolis... Arıların kovanı sıvamak için kullandığı yapışkan madde...Şifalıdrı.
|
Goyak:Küçük sulu veye susuz vadicik.
|
Goza:Çam,köknar kozalağı
|
Gökgevur: Tam gevur
|
Gömeç:Bal peteği (Bilhassa kütük kovanlarda)
|
Göynek:İç çamaşırı,atlet.
|
Haba:Yünden yapılmış kazak ceket arası giysi.
|
Hakır hakır gülmek=Kahkahalar atarak gülmek
Harıl harıl yanmak (akmak): Ateşin alevli yanması,suyun sesli akışı
|
Hale:Hela
|
Hevenk:Bağbozumunda bazı üzüm salkımlarını dalında sonradan yemek için bırakma.
|
Horzan:Erkek arı
|
Huddu:Çok küçük toprak çömlek.
|
Hümermek:Süsecek öküzler gibi yan yan bakmak
|
Iltar: Çul ve Çuval dokunan kıl ip parçası
|
İlanbıçağı.İlkbaharda yeşeren geniş yapraklı hayvanların yemediği bir ot.(İlanbıçağı aşını yerken çinnemeyeceksin ha!Yogusa dilini burar)
|
İlki:Henüz ağaç olamamış meşe ağaççıkları.
|
İnecek=Merdiven
|
İşlik:Gömlek.
|
Kekre:Olgunlaşmamış ekşi
|
Kömbe:Somun ekmek
|
Maşat:Dini sorumluluğu olmayan düşük vesaire ceninlerin bırakıldığı çokanın bulunduğu alan.Şimdi garaj ile belen arasında kalan mıntıka.
|
Mısmıl=Özenle
|
Muharı:Baca
|
Mühlüm:Bal peteklerinde bulunan çiçek tozu.
|
Müzmağıl etmek:Çok kötü duruma getirmek.
|
Nahıl:Nasıl
|
Pılıpırtı=Eşyaların ekserisi
|
Pırtı=Ev eşyası
|
Poduk:Deve yavrusu
|
Pür:Köknar,ladin,çam gibi iğne yapraklıların yapraklı dalları
|
Savak:Büyük ve önemli gedeve
|
Selbes,eni,çilçöp,dokuz kiremit:Özel kuralları olan taş oyunları.Top yok iken herkes bu oyunları oynardı.
|
Sırt:Vücudun iki omuz arası,bele doğru olan kısım.Çamaşır.
|
Sokak:Evlerin girişideki genişçe alan.Sofa ,antre.
|
Söbü: Elps şeklinde
|
Su dökmek:Tuvalet ihtiyacını gidermek.(Büyük ve küçük)
|
Susam:Zambak
|
Sümbül:Kardelen
|
Sümeye=Boşuna
|
Tımlı: Sapı olmayan bıçak
|
Tirki: Küçük yemek tepsisi
|
Tuluk:Keçi derisinden yapılan ayran veya su,pekmez kabı.
|
Turfan:Topraktan yapılmış yoğurttan ayran yapmaya mahsus bir deliği bulunan geniş ağızlı büyük testi.
|
Tütmek:Kokmak.(Gezlevi de genellikle kötü kokular kokarlar,iyi kokularki bunlara tütü denir,türül türül tüterler) Hafif hafif duman çıkarmak.Bacası tütüyor gibi.
|
Ülüya: Öyleya, değil mi?
|
Yannık:Oğlak derisinden yapılan ayran veya su kabı
|
Yantırı: Yamuk eğri konumunda olan
|
Yassı:Geniş ve düz.
|
Yassılmak:Kaçmak ,toz olmak.Yaslanmak.
|
Zevle:Çift veya düğen sürerken öküzlerin bonuna boyundurukları bağlamak için kullanılan yay şeklinde bir ucu budaklı,bir ucunda ıltarla bağlamak için çentik açılmış ağaç dalı
|
Zılmak: Uzaklaşmak, gözden koybolmak
Çelebi:Geline göre kocanın erkek kardeşi.Kayın
Böyükana:Amcanın hanımı
Yüklü:Hamile
Vurgun:Aşık
Müzmağıl:Periperişan
Yanıgara:Sebze ve meyvelerin yanlarında görülen renk değişikliğiyle tanımlanan hastalık
Boğuk:Meyve ağaçları ve sebzelerde meyvenin yetersiz besin nedeniyle büyüyememesi
Alarmak:Kirazların kızarmaya başlaması
Ermek:Tarım ürünlerinin olgunlaşması
Bıngıldak:Bebeklerin başlarının ön kısmında henüz kemikleşmemiş yumuşak kısım
Aydaş:Aynı ayda doğanlarda görülen ishal ve zayıflık haliyle tanınan hastalık
Sökel:İshal
Hıra:Çok zayıf
Salalık:Bebeklere takılan önlük
Tellik:Başa giyilen kenarlıksız giysi
Gabara:Kundura altlarında kaymayı önleyen çivilerden her biri
Gatir:Topaçtan daha büyük ve kırbaçla çevrilen oyuncak
Çingil:Küçük üzüm salkımı
Esiranı:Teknede hamur sıyırmaya yarayan üçgen şeklindeki demir alet
Sinne:Hayvanlara yük yüklemek için urganın özel bir hazırlanış şekli
Gocacık:Semerlerin ön ve arka kısımlarında urganların takılmasi için hazırlanmış çengelimsi ağaç çıkıntı
Büzme paça:Lastikle büzülmüş paça
Çalma don:Pantolon paçasına benzer paçalı don.
Büre:Pire
Keseğen:Gelincik (hayvan)
Kelten:Kertenkele
Gosmar:Keler
Keleni:Kırlarda yaşayan ekinlere zarar veren büyükçe fareye benzeyen memeli hayvan
Ütme:1.Buğday gibi başaklı bitkilerin başaklarını ateşte tutarak tanelerini kavurmak.2.Oyunda yenmek.3.Kelleyi ateşe tutarak kıllarını temizlemek
Keşik:Sığır davar gibi hayvanların sırayla güdülmesi (Otlatılması) Bahçelerin sırayla sulanması
Değişik:Komşuların sağdıkları sütleri belli ölçme usulleri ile birbirlerine vermeleri
Süt çöpleme:Değişikle birbirlerine verdikleri sütün bir müddet sonra aynı kaplar ve süt çöpleri kullanılarak ölçülmesi ve herkesin eşit miktarda süt almasını sağlayan sistem.
Bostan:Salatalık
Akıda: Çok kıvamlı pekmez.
Curba:Üzüm küspesi
Gillik:Küçük yuvarlak şey.Kiraz,ardıç gilliği veya koyun gilliği gibi
Mayıs.Cıvık hayvan boku
Döküntü:Oğlak ve kuzu sürüsü.Her ailenin birkaç kuzu ve oğlağının toplanmasıyla oluşur.
Tebelleş.Birisini istemediği halde işinden alıkoymak ona sataşmak,bela olmak
Likirdemek:Yerinde duramamak,sürekli hareket etmek
Süygün:Filiz
Sölpük.Çok yorulmuş,güçsüz
Sarılmak:Kucaklamak,sevişmek
Çekme ekmeği:Buğdaydan yarma yaparken oluşan undan yapılan ekmek
Helke:Madeni ve saplı süt su kabı
Huddu:Küçücük toprak yoğurt kabı
Kile:Zahire ölçüm kabı. Yaklaşık 4 kğ.lık.
Batman:Pekmez ve ayran gibi sıvıların ölçüldüğü kap.Yaklaşık 12 litreliktir.
Yanık:Oğlak derisinden yapılan sıvı kabı
Tuluk:Keçi derisinden yapılan yayık ve sıvı kabı
Şeytanlık:Evlerde yüklüğün yanına gizlenmiş banyo yapmaya yarayan dolabımsı yer
Çengsi:Bozuk tad.Gövermiş bozulmuş patates tadı
Kekre:Bozuk tad.Kekre otu tadında.
Buruk:Bozuk tad.Yılan bıçağı aşı tadı
Hesilemek.Nefes nefese kalmaK
Çileşmek:Çiselemek
Çilemek:Tohumu uygun şekilde serpmek
Civciklemek:Bir şeyi çöp veya sivri bir şeyle oynamak deşelemek
Büllü:Tavuk serçe vs yavrusu
Ismarıç:Sipariş
Külçe:Arifelerde yapılan iki göde (Kalın) ekmeğin arasına pekmez ve unla yapılmış kıvamlı tatlının sürülmesiyle yapılan özel yiyecek.
Öyme:Ekmek kırıntılarının yağ ve yumurta ile ateş üzerinde karıştırılarak yapılan yiyecek
Boğarsak:İneklerin çiftleşme zamanı
Mavsuk:Kedilerin çiftleşme dönemlerinde ki hali
Yanal: Yüzü kulakları Kumral keçi
Gerce :Kulakları kır olan keçi
Sekili:Ayakları beyaz siyah keçi
Sakar Alnı siyah beyaz keçi ve sığır
Çomu:Kulakları küçük ve başa yakın keçi
Gabış:Boynuzsuz keçi koyun sığır
Gonur:Kumral renkli sığır
Gökülü:Gözleri ve baş kılları mavimsi keçi
Çalgıç:Karamık çalısından yapılan büyük ve uzun süpürge
Çalgıçlama:Süpürme (Çalgıçla)
Yağrın: Omuzdan aşağısı bele kadar
İmanevi:Göğüs sine
Bakla:Fasülye
Akbakla:Kuru fasülye
Abdal baklası:bakla
Babılcan:Domates
Gara babılcan:Patlıcan
Garagilik:Ekin tarlalarında birlikte yetişen siyah yuvarlak taneleri olan tahılın kalite ve tadını bozan bitki
Göremez:Çavdar ve Buğday karışığı zahire
Zehre:Tahıl
Dağar:Büyük üzüm şırası kabı (Topraktan)
Ülük:Ibrıkların suyu az miktarda akıtması için yapılmış dar delikli çıkıntı
Bülük:Çocuk cinsel organı
Susak :Tahta su içme kabı
Daldız:Yuvarlak kovan yapmak için ağaçların içini oymaya yarayan uzun saplı kavisli kesim yeri bulunan araç
Kümük:Sapı ve ağzı kırılmış toprak yağ kabı.Kısa boylu
Ümük:Boğaz
Yağlık:1.Mendil 2.Yumruları yenilen bir çeşit ot
Osurgan:Yumruları yenilen bir çeşit ot
İletir:Yeraltındaki yumruları yenilen bşr çeşit ot
Cığışkan:Taze yaprakları yenilen ot
Cığıştı:hafif rüzgar yaprak kuru ot sesi
Gıbıştı:Kıpırtı
Belermek:Gözlerini iri iri açarak korkutmak için öfkelice veya şoktaymış gibi bakmak
Yüzünden zift damlamak:Suratı asık olmak
Bellemek:1:Öğrenmek 2.Aşık olmak
Göt döşeği Minder
Harar:Büyük çuval
Zağar:İşsiz güçsüz gezinen.Köpek
Mesmet.Ekmek tahtası
Nelik netelik:Lazım olacak diye saklanan
Bulgurcuk.Küçücük dolu yağışı
Topla:Patates ve şalgamın kabuklu olarak haşlanması
Zırlak:Pütürsüz,kaygan
Gövelek.Sığırları rahatsız eden yaz sineği Armut gibi ağaçlardaki asalak ökse otu
Guyrukölü:Akrep
Böcü:Böcek
Bise:Ağaçlardan elde edilen hastalık tedavisinde kullanılan katı katranımsı madde
Gatran:Katran ardıcından elde edilen uyuz gibi hastalıkları geçiren kıvamlı siyah sıvı
Gırıntı:Çerez
Çerez:Leblebi
Yüz kömbesi:Rumi takvime göre kasımın yüzüncü günü ocakta külde pişirilen büyük yuvarlak somun ekmek. Tahminen miladi şubat ayı yimisine tekabül edebilir.
Ataşlı esgi:Ucunda ateş olan odun parçası
Ölçermek:Ocakta yanan odunların daha iyi yanması için düzeltilmesi
Odun vurmak:Sobayı yakmak odun ilave etmek
Kümpül vurmak:Ocağa patates pişirmek için tencereyi içinde patatesle birlikte koymak
Atlamak:Sıçrayıp geçmek.Soymak
Köş:Balkon
Örtme:Direkler üzerine yapılmış damla örtülen hayvan barınağı
Sayacak:Tencere koymak için yapılmış üç ayaklı demir araç
Yuvak:Toprak damlarda kullanılan ağaçtan büyük merdane
Eğme:Yuvakları çekmek için iki tahta halkanın uygun bir kavisli agaç dalıyla birleştirilmiş hali
Yuvma:merdaneleme
Kürüme:Kar ve toprağı bir yerden kürekle uzaklaştırma
Yayasa:Küçük yere yakın duran büyüyememiş meşe ağacı
Elikesik:Dalları kesilmiş sadece alt gövdesi kalmış ağaç
Doru:Ağaçların zirvesine uzanan düz ve biçimli kolları veya yerden yükselen ev örtmeye direk yapmaya uygun ağaç
Toğ:Ağaçların zirve kısımları
Cezir:havuç
Cıvlak:Saçsız,ormansız
Hıkgık:Hıçkırık
|